“Духоўныя каштоўнасці рэгіёна ў змесце дзейнасці музея”

 “РЭЧЫ АБ ДУХОЎНАЙ СПАДЧЫНЕ

 МАЁЙ МАЛОЙ РАДЗІМЫ”

Вялікі дзякуй стваральнікам і захавальнікам школьнага музея, прысвечанага захаванню памяці аб гераізме і патрыятызме беларускага народа і жыхароў пас. Астроўна ў гады Айчыннай вайны 1812 г. і Вялікай Айчыннай вайны. Даецца цудоўная мажлівасць дакрануцца сённяшняму пакаленню да рэштак гісторыі.

“Гісторыя жыве і будзе жыць

Яшчэ мо шмат гадоў.

Мы моцныя! Бо спадчына ў нас –

“Ад прадзедаў спакон вякоў!”

З кнігі водгукаў ад 14.10. 2014 г

Намеснікі дырэктароў

Першамайскага раёна

г. Віцебска

Да вытокаў школьнага музея.

Наш музей.

Да ідэі стварэння музея прыйшлі яшчэ ў працэсе працяглай краязнаўчай работы, калі назапашаны матэрыял патрабаваў афармлення, сістэматызацыі, размяшчэння. Так заснавальнікам Астравенскага школьнага музея стаў настаўнік гісторыі вышэйшай катэгорыі Ганчароў Валянцін Уладзіміравіч. (Дадатакі 1,2)

У 1986 годзе загадам дырэктара школы № 50 ад 1986/09/01 года быў адкрыты школьны гісторыка-краязнаўчы музей з залай «Баявой славы». (Дадатак 3)

Кіраўніком школьнага музея быў Ганчароў Валянцін Уладзіміравіч. У 1993 годзе гасцінна адкрыла свае дзверы Этнаграфічная зала. (Дадатакі 4,5)

З 1986 года дзейнасць школьнага музея мэтанакіравана звязана з вывучэннем гісторыі роднага краю. За гэты перыяд сабраны экспанаты, якія знаходзяцца ў двух залах музея. Праводзіцца даследчая і пошукавая праца. (Дадатак 6)

Дзейнасць Астровенскага гісторыка-краязнаўчага музея ажыццяўляецца ў супрацоўніцтве з арганізацыямі, якія працуюць на тэрыторыі Астровенскага сельскага выканаўчага камітэта і за яго межамі. Вялікую працу праводзіць у вывучэнні Бешанковіцкага раёна і астровенскага краю турыстычна-краязнаўчае аб’яднанне, якое з'яўляецца адзіным звяном у дзейнасці нашага музея. Кіраўніком якога з’яўляецца настаўнік гісторыі - Ганчароў Ігар Валянцінавіч. (Дадатак 7)

Галоўныя шляхі маршрутаў юных краязнаўцаў заўсёды праходзяць праз гістарычныя мясціны баявых бітваў, з наведваннем памятных мясцін, аддаючы знакі ўдзячнасці і павагі ў гонар подзвігаў здзейсненых дзеля міру на зямлі.

Атрымліваючы ўражанні і вывучаючы набыты багаж ведаў, а часам, прынёсшы з паходаў цікавыя прадметы, гурткоўцы тым самым ўзбагачаюць крыніцы свайго школьнага музея. (Дадатак 8)

Пакаленне за пакаленнем вырастаюць у сценах нашай школы, вывучаючы гісторыю сваёй малой Радзімы, якая багатая гістарычнымі падзеямі і ў першую чаргу сваімі людзьмі. І ўсё новыя і новыя навучэнцы вывучаюць старонкі гісторыі нашай Радзімы, даносячы свае веды наведвальнікам музея. У гэтай нялёгкай, але цікавай працы ім дапамагае школьны гісторыка-краязнаўчы музей. За апошні навучальны год наш музей наведала 1 050 чалавек, праведзена 53 экскурсіі ў залах Баявой славы і этнаграфіі. Разнастайная тэматыка экскурсій, музейных заняткаў, лекцый.

З захапленнем расказваюць юныя экскурсаводы пра побыт нашых продкаў, іх традыцыі, дапаўняючы свае выступленні музычнымі суправаджэннямі, выконваючы беларускія народныя песні. (Дадатак 9)

Удзельнічаюць ва ўрачыстых прыёмах гасцей школы і нашы краязнаўцы. (Дадатак 10) Праводзяць як аглядныя, так і тэматычныя экскурсіі: «З душой да матчынай хаты», «З гісторыі Астравенскага краю», «Гісторыя аднаго экспаната», «Бітва пад Астроўна», «Астроўна ў гады Вялікай Айчыннай вайны» і інш. (Дадатакі 11,12,13)

На базе школьнага музея праводзяцца мерапрыемствы па духоўна-маральнаму выхаванню на аснове праваслаўнай культуры: «Калядныя сустрэчы», «Калядная зорка», «Калабок», выставы.

Старэйшыя вучні праводзяць для маленькіх тэматычныя экскурсіі, дапамагаючы ім асвойваць краязнаўчыя веды, закладваючы цікавасць да нашай агульнай справы ў гісторыка-краязнаўчым музеі. (Дадатак 14)

У склад музея ўваходзяць актыўныя вучні нашай школы. З іх ліку штогод ствараецца Савет музея ў складзе 4 чалавек, старэйшай групы экскурсаводаў. У Савеце музея на 2020 - 2021 навучальны год увайшлі навучэнцы: Карповіч Паліна, Карэліна Соф'я, Кашалапаў Аляксандр, Рэгнэр Віталь. Членамі Савета музея вядуцца інвентарныя кнігі "Улік асноўнага фонду" і "Кніга уліку наведвальнікаў музея", маецца "Кніга водгукаў", удзельнічаюць у захаванасці музейных каштоўнасцяў, усталёўваюць і падтрымліваюць сувязі з дзяржаўнымі музеямі адпаведнага профілю, удзельнічаюць у выкананні іх заданняў, арганізуюць і ажыццяўляюць сацыяльна-значымую дзейнасць з прыцягненнем грамадскасці.

Так, Дзяржаўны Барадзінскі ваенна-гістарычны музей-запаведнік, заснаваны ў 1839 г., ажыццяўляючы шэфскую дапамогу, у юбілейныя гады праводзіць сустрэчы. У рамках такіх урачыстасцей нам быў падораны наглядны дапаможнік, брашуры, юбілейная кніга, прысвечаная падзеям Айчыннай вайны 1812 года. (Дадатакі 16,17)

На базе музея праводзяцца школьныя мерапрыемствы: "Урокі мужнасці", "Дзень абаронцы Айчыны", літаратурныя чытанні "Ні хто не забыты, ні што не забыта.", "Рэквіем" з дэманстрацыяй прэзентацыі (Дадатак 18)

Мы супрацоўнічаем і прымаем удзел у школьным аздараўленчым лагеры "Чайка" і летнім абласным аздараўленчым лагеры "Лідэр", праводзячы экскурсіі ў музеях і сумесна з імі здзяйсняем пешыя экскурсіі, паходы па гістарычных мясцінах Астроўна. (Дадатак 19)

У навучальным працэсе настаўнікі выкарыстоўваюць залы і матэрыялы музея. Напрыклад, настаўнікі пачатковых класаў праводзяць урокі Мужнасці, якія праходзяць у музеі.

Адной са сваіх мэт музея -  развіццё лепшых духоўных якасцей падрастаючага пакалення. Вывучаючы і шматразова вяртаючыся да той ці іншай тэматыкі музейна-краязнаўчай працы, якая першапачаткова была закладзена пры стварэнні яго, знаходзім ўсё новыя і новыя цікавыя старонкі гісторыі сваёй малой Радзімы.

Пры гэтым адначасова вырашаюцца наступныя дыдактычныя, развіваючыя і выхаваўчыя задачы:

• садзейнічанне фарміраванню грамадзянскасці, патрыятызму, любові і павагі да Айчыны;

• прыцягненне школьнікаў да вывучэння гісторыі мінулага свайго рэгіёна, раёна, малой Радзімы;

• папаўненне экспазіцыі школьнага музея «новымі» прадметамі, дакументамі;

• развіццё гістарычнага мыслення і інтэлектуальных здольнасцей школьнікаў;

• развіццё ўмення супрацьстаяць амаральным паводзінам і адмоўнага прыкладу.

Вылучаюцца наступныя этапы фарміравання навукова-даследчых уменняў і навыкаў:

1. Авалоданне навыкамі самастойнай працы з навуковай літаратурай і гістарычнымі дакументамі:

- афармленне запісу ўспамінаў ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны, ветэранаў працы, умельцаў вёскі;

- складанне простых і разгорнутых планаў лекцый, экскурсій;

- засваенне правіл напісання і афармлення тэкстаў лекцый і экскурсій;

- праца з гістарычнымі дакументамі;

-асваенне прыёмаў рацыянальнай разумовай працы, сістэматызацыі, абагульнення вывучаемага матэрыялу;

- праца з бібліятэчнымі каталогамі, складанне бібліяграфіі.

2. Вывучэнне праблемы, праца з дакументамі, навуковай літаратурай. Праца ў залах экспазіцыі. Напісанне тэксту выступленняў і экскурсій.

3. Удзел у правядзенні выступленняў, экскурсій, конкурсах.

У перспектыве ў музеі плануецца праца па стварэнні каталога музейных прадметаў і праект web-старонкі музея на сайце школы http://ostrovno.schools.by/photoalbum/19002.

Савет музея ўдзельнічае ў складанні і планаванні работы музея. У выніку спланаваных мерапрыемстваў удзельнічаюць у шэфскай дапамозе сем'ям ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны. (Дадатак 20)

Удзельнічаюць у мітынгу па ўвекавечванні памяці загінуўшых герояў і ва ўскладанні вянкоў каля помніка «Воінам-вызваліцелям» Астровеншчыны ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў у гады Вялікай Айчыннай вайны. (Дадатакі 21,22)

Яшчэ з малодшага школьнага ўзросту юным супрацоўнікам музея знаёмыя сцежкі да месцаў пахавання загінуўшых герояў. Восенню і вясной яны прыходзяць сюды, каб падтрымліваць парадак, удзельнічаючы ў аперацыі "Абеліск".

У самім музеі праводзяцца міні-выставы народных умельцаў, гутаркі «Ніхто не забыты, нішто не забыта», «Гэтых дзён не гасне Слава» і інш. Віктарына "Мы памятаем нашых герояў», літаратурныя чытанні, сустрэчы з гасцямі, праводзяцца завочныя экскурсіі . (Дадатакі 26,27)

Вельмі падабаецца дзецям пасля прыёмаў сяброў у роднай школы здзяйсняць выязныя экспедыцыі да сваіх сяброў і знаёміцца з гісторыяй тых месцаў, дзе яны жывуць. Так, вясной 2018 года, мы пабывалі са зваротным візітам да юных краязнаўцаў Бешанковіцкай школы. (Дадатак 28)

«Наша малая Радзіма»

Вывучаючы гісторыю сваёй малой Радзімы, былі падрыхтаваны вертуальныя і аглядныя экскурсіі для наведвальнікаў школьнага музея і памятных мясцін астовеншчыны, удзельнікаў тэматычных семінараў і канферэнцый, маючых месца праходзіць на базе Астровенскай школы. Праводзяць іх рознаўзроставыя групы экскурсаводаў, у залежнасці ад аб’ёму і ўзроўню падаваемага краязнаўчага матэрыялу, адлегласці маршруту экскурсіі, кантынгенту экскурсантаў.

Юныя экскурсаводы школьнага гісторыка-краязнаўчага музея з захапленнем прымаюць удзел у раённых, абласных і рэспубліканскіх конкурсах краязнаўчага накірунку, навукова-практычных канфірэнцыях. Прыемна, што нашы выхаванцы штогод з’яўляюцца прызёрамі і нават пераможцамі гэтых мерапрыемстваў на розных узроўнях.

Прыкладамі нашай плённай працы за апошнія тры гады з’яўляюцца наступныя работы:

• “Стараабрадцы на тэрыторыі Астровенскага сельскага Савета, іх звычаі, абрады і культура”, выкунаўца Кашалапаў Аляксандр;
• “Листая страницы семейного альбома”, выканаўца Ганчарова Наталля;
• “Звёздочка на карте района”, выканаўца Карэліна Соф’я;
• “Вуліца Мікалаевіча ў гісторыі Астоўна”, выканаўца Карэліна Соф’я;
• “Юнги Победы”, выканаўца Карповіч Паліна;
• “Прывітанне з гавані Кольберга”, выканаўца Карэліна Соф’я;
• Відыяролік “Старыя рэчы аб духоўнай спадчыне маёй малой радзімы”, выканаўца Карэліна Соф’я.

Пашукова-даследчая дзейнасць музея не абмяжоўваецца напісаннем творчых работ краязнаўчага характару і ўдзелам у рознага рода конкурсах адпаведнага накірунку. Удзельнікі турысцка-краязнаўчага аб’яднання, існуючага пры школьным музеі, займаюцца выяўленнем і зборам прадметаў музейнага значэння пад час краязнаўчых і этнаграфічных экспедыцый па ваколіцах Астроўна. Сустракаюцца з цікавымі і знакамітымі людзьмі, запісваюць іх успаміны. Вялікая праца выхаванцаў накіравана на работу з архіўнымі дакументамі. Юныя краязнаўцы прымаюць удзел у экалагічных акцыях, прыбяраюцца ля помнікаў Вялікай Айчыннай вайны на тэрыторыі Астровенскага сельскага Савета, аказваюць шэфскую дапамогу састарэлым людзям.

Зала «Баявой славы»

Мы маем вопыт работы нашага музея па ўвекавечванні памяці абаронцаў Айчыны і захаванню гістарычнай памяці аб Вялікай Айчыннай вайне. Для паглыблення i ўдасканалення адукацыйнага і выхаваўчага працэсу праводзіцца наступная праца: падрыхтоўка і правядзенне экскурсій, даследча-пошукавая праца, распрацоўваюцца творчыя праекты з выкарыстанне прэзентацый, праводзяцца тэматычныя экскурсіі і выставы з выкарыстаннем матэрыялаў экспазіцыі залы «Баявой славы». (Дадатак 30)

У зале Баявой славы экскурсаводы пачынаюць свой расповяд з падзей 1812 года, якія мелі вялікае значэнне ў вырашальнай перамозе над Напалеонам у Айчыннай вайне. Памяць пра гэту бітве ўвекавечана ў абеліску, устаноўленым ў 1962 годзе каля вёскі Астроўна пры дарозе Мінск - Віцебск. У 2012 годзе да 200-годдзя бітвы гэты помнік быў рэканструяваны. (Дадатакі 31, 32)

Апавядаючы пра падзеі Айчыннай вайны 1812 года, вучні паказваюць стэнд са схемамі «Нашэсце Напалеона на Расію» і «Схема баявых дзеянняў». (Дадатак 33)

Распавядаючы пра падзеі 13-14 ліпеня 1812 года адзначаюць, што 8-мі тысячны ар'ергард арміі Барклая Дэ Толі, пад кіраўніцтвам Астэрмана-Талстога, у кровапралітным баі спыніў 20-ці тысячны авангард Напалеонаўскай арміі. (Дадатак  34)

Абавязкова экскурсаводы называюць дзекабрыстаў, якія змагаліся пад Астроўна. (Дадатакі 35, 36)

У сваім апавяданні адзначаюць значэнне гэтых бітваў, кажуць пра наступствы, якія прынеслі мірным жыхарам і што Астроўна было вызвалена ад акупантаў у кастрычніку 1812 года. (Дадатакі  37, 38)

Наступныя экспазіцыі расказваюць пра баі за новае жыццё ў першыя гады савецкай улады. Экскурсаводы называюць герояў Бешанковіцкага раёна, якія і ў Вялікай Айчыннай вайне таксама прымалі актыўны ўдзел. (Дадатак 39)

Астроўна ў гады

Вялікай Айчыннай вайны.

Перайшоўшы да наступных стэндаў экспазіцыі, навучэнцы распавядаюць пра беларускі народ у барацьбе супраць фашысцкага агрэсара. Расказваюць пра землякоў, якія ваявалі як у дзеючай арміі, так і сярод народных мсціўцаў ў партызанскіх атрадах. Яны называюць аднаго з вядомых герояў Вялікай Айчыннай вайны, змешчаным на здымку генерала-лейтэнанта Мікалаевіча Аляксея Мікалаевіча, знаёмячы з яго біяграфіяй. (Дадатак 40)

Перайшоўшы да наступнага стэнда аповяд працягваецца аб дзеючых двух партызанскіх атрадах «Сібірак», камандзір Траягабаў і імя Чапаева, камандзір Банкароў. У далейшым на базе гэтых атрадаў была створана брыгада «За Савецкую Беларусь», камандзірам быў Герой Савецкага Саюза Раманаў Павел Мінаевіч. (Дадатак 41)

Адзін са стэндаў прысвечаны ўжо былым настаўнікам нашай школы, якія таксама    прымалі ўдзел у Вялікай Айчыннай вайне. (Дадатакі 42, 43)

Перайшоўшы да фатаздымкаў, якія стаяць уздоўж ветражнага акна, вучні расказваюць, што прынёс так званы «новы парадак» беларускаму народу. Гэтыя фатаграфіі, ствараючы незгладжальнае ўражанне, міжволі прымушаюць усіх прыпыняцца ў хвіліне маўчання перад нявіннымі ахвярамі гэтай вайны. (Дадатакі 44, 45)

Наша дружына носіць імя камсамолкі, якая пасмяротна ўзнагароджанай высокім званнем Героя Савецкага Саюза, Зоі Касмадзям'янскай. Яе апошнімі словамі перад пакараннем смерцю сталі: «Нас шмат, усіх не перавешаеце». (Дадатак 46)

І зноў схема бітваў вакол Астроўна, у выніку якой наша тэрыторыя была вызвалена ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Разглядаючы яе, экскурсавод вядзе аповяд, як гэта адбывалася і, паказваючы фатаграфіі на стэндах, кажа пра герояў- вызваліцеляў Астравенскай зямлі. (Дадатакі 47,48, 49,53)

26 чэрвеня 1944 году было вызвалена Астроўна. Далей экскурсавод кажа, што 35 салдат і афіцэраў савецкай арміі атрымалі высокае званне Героя Савецкага Саюза. Большасць з іх пасмяротна. Прапануецца кароткі аповяд пра Фокіна Віктара Мікалаевіча. (Дадатакі 50, 51)

Экскурсавод пералічвае шасцярых Герояў Савецкага Саюза Прыдзвінскага краю.

1) Камандзір сапёрнай роты Высагорац Міхаіл Амосавіч - настаўнік Пяцігарскай школы

2) Лётчыкі: Ткачэнка Міхаіл і Абазоўскі Канстанцін Антонавіч - настаўнік Плісскай школы

3) Артылерыст, Строчка Іван Іванавіч

4) І легендарны камандзір кавалерыйскага корпуса, любімы войскамі Даватар Леў Міхайлавіч, які загінуў 19 снежня 1941 гады пад Масквой. Яго імем названа адна з вуліц гарадскога пасёлка Ула. У горадзе Віцебску і іншых населеных пунктах таксама маюцца памятныя мясціны ў яго гонар.

5) Настаўнік Ульская школы Багушэвіч Іван Міхайлавіч (Дадатакі 52)

У сваёй экскурсіі навучэнцы кажуць і паказваюць, што ў дадзенай экспазіцыі сярод рэчыўных крыніц, якія распавядаюць пра тую вайну маюцца фрагменты зброі, боепрыпасаў, абмундзіравання, як салдат Вермахта, так і байцоў савецкай арміі. Самым дарагім экспанатам лічыцца пакет з бінтам, датуецца ён 1942-ым годам. Падчас пошукавых работ была знойдзена індывідуальная аптэчка байца Чырвонай арміі, часткі якой былі раздадзены такім жа музеям як наш. (Дадатакі 54, 55)

І ў канцы экскурсіі распавядаюць, што на Беларусі загінуў кожны чацвёрты, на Віцебшчыне кожны трэці, астровенцаў загінула каля 288 чалавек. У брацкай магіле ў Астроўна пахавана 177 воінаў-вызваліцеляў.

Матэрыял экскурсій выкарыстоўваецца і дапаўняецца, часта становіцца самастойнай працай, якая ўдзельнічае ў конкурсах, выкарыстоўваецца ў выступах на семінарах, канферэнцыях раённага, абласнога і рэспубліканскага ўзроўняў. Такая творчая дзейнасць прыносіць вялікае задавальненне вучням і кіраўнікам.

Прыкладамі творчасці з'яўляецца выкананне за апошнія гады наступных даследчых работ: "Гісторыя аднаго экспаната", завочная экскурсія «Бітва пад Астроўна 13 ліпеня 1812 года», удзел у абласным конкурсе юных экскурсаводаў. (Дадатакі 56, 57)

Гісторыя ў рэчах

Гістарычная памяць важная і неабходная ва ўсе часы, а такім носьбітам памяці з'яўляецца наш музей. Здзяйсняючы экскурсію па залах музея, міжволі запавольваеш крокі і ўслухоўваешся ў цішыню. Тут, у музеі, можна адчуць дыханне самой гісторыі, кожная рэч захоўвае сваю тайну. У гэтым дзіўным месцы сціраюцца часовыя межы, і сучаснае адступае на другі план, а мінулае ажывае, уяўляючы свой летапіс падзей. (Дадатакі 58,59)

Мы па праву ганарымся тым, што ў нашай школе ёсць выдатны музей, у якім 2 залы. У наяўнасці створана панарама бітвы пад Астроўна ў 1812 годзе. Музей выкарыстоўваем як месца правядзення заняткаў, калі мы знаёмімся з бытам беларусаў, з падзеямі, якія адбываліся ў час Вялікай Айчыннай вайны, так як школьны музей - гэта гісторыя школы, вуліцы, вёскі, радавод сям'і, сховішча рэліквій, сведчанне таго, чым мы жылі ўчора, год, сто, тысячу гадоў. Гэта наша гісторыя. (Дадатакі 60, 61)

У дзейнасці школьнага музей робіцца вялікая праца па ўпарадкаванню, вывучэнню і даследаванню шматлікіх фатаграфій і розных дакументаў, якія складаюць багатую і цікавую гісторыю нашага населенага пункта. Як паказаў гэты займальны занятак, у пэўнай працы павінен быць пачатак, але канца не можа быць. Спадзяюся, што працяг гэтай працы чакае нашых нашчадкаў. А мы, у сваю чаргу, надалей яшчэ глыбей будзем вывучаць некранутыя старонкі нашай гісторыі для захавання гістарычнай памяці сваёй Айчыны.

Дадатак

Дадатак